Xe đạp thể thao có những dòng nào? tính năng của những dòng xe này là gì? Ưu nhược điểm của mỗi dòng xe là gì?

Ngày xửa ngày xưa khi các phương tiện giao thông thô sơ đang thịnh hành, phương tiện cơ giới chưa phát triển như ngày nay thì xe đạp được coi là một trong những phương tiện giao thông chủ yếu ở Việt Nam với công dụng chỉ là công cụ để di chuyển, chở hàng hoặc chở người. 

Nhưng ngày nay khi xã hội ngày càng phát triển, các phương tiện giao thông cơ giới chiếm lĩnh hầu hết thị trường thì xe đạp còn tồn tại nữa không? Xe đạp không hề mất đi hay bị quên lãng bởi những phương tiện giao thông hiện đại khác mà nó còn được lựa chọn là một trong những phương tiện hữu ích giúp mọi người rèn luyện sức khỏe và trở thành 1 trong những bộ môn thể thao được ưa chuộng trên thế giới với các giải đua lớn như Tour De France (Vòng quanh nước Pháp), Giro d’Italia (Vòng quanh nước ý), Các giải đua Triathlon (3 môn phối hợp),...

Đối tượng đến với xe đạp thể thao không chỉ giới hạn ở các vận động viên chuyên nghiệp, mà nó còn thu tất cả mọi người từ nam giới cho đến phụ nữ, từ giới trẻ cho đến tầng lớp trung niên, các bậc lão thành. Nó vừa đáp ứng nhu cầu rèn luyện sức khỏe lại vừa là một thú chơi, nâng giá trị truyền thống của xe đạp lên một tầm cao mới. Vì vậy nên hàng loạt các loại xe đạp ra đời với các mẫu mã khác nhau, đối với những vận động viên chuyên nghiệp hay những người đam mê về xe đạp thì có thể dễ dàng phân biệt được các dòng xe và tình năng của chúng, nhưng đối với những người mới bắt đầu tập tành với bộ môn xe đạp thì rất khó để phân biệt và hiểu được công dụng của những dòng xe này.  

Vậy làm thế nào để những người mới có thể phân biệt được các loại xe và đưa ra được lựa chọn chính xác nhất.

Chúng tôi xin giới thiệu những kiến thức tổng quát nhất về phân khúc xe đạp thể thao cũng như những lưu ý để người dùng có thể chọn cho mình một chiếc xe đạp phù hợp.

Hiện nay có 2 dòng xe chính đó là xe đạp road (Xe đạp đua) và xe đạp địa hình (Mountain bike), ngoài ra còn một số dòng xe khác như xe đạp đường trường (Touring bike), xe đạp triathlon - xe đạp TT (Xe đạp đua 3 môn phối hợp - xe đạp đua tính giờ), xe đạp không phanh (Fixed gear), xe đạp gấp (Folding bike), xe đạp biểu diễn (BMX),...

1. Xe đạp đua, tên tiếng Anh được gọi là road bike, còn ở Việt Nam hay được gọi là xe đạp cuộc hay là xe road, dòng xe số 1 thiên về tốc độ.

Đặc điểm của dòng xe road:

+ Trọng lượng nhẹ vì được thiết kế để đi trên những cung đường đường bằng phẳng hay tham gia các cuộc đua thiên về tốc độ cao. Vì thế xe được sử dụng các chất liệu nhẹ đến siêu nhẹ nhằm giúp xe chạy nhanh hơn.

+ Khung sườn xe đạp được thiết kế tạo tư thế khí động học khi ngồi để giảm lực cản gió giúp xe đạt tốc độ cao nhất có thể.

+ Ghi đông xe đạp road được nghiên cứu để tạo tư thế ngồi thoải mái giảm lực cản gió giúp người điều khiển đạt được tốc độ cao nhất, ghi đông xe đua thường được uốn cong thành 2 bậc như hình dưới.

+ Phuộc (Fork) trước của dòng xe road là Fork đơ, không có nhún giảm xóc trước hoặc sau như dòng xe MTB

+ Bánh xe road được thiết kế nhỏ mỏng nhằm tối ưu trọng lượng và giảm lực cản gió, lốp xe road thường ít gai hoặc không có gai so với các dòng xe khác để giảm ma sát và hạn chế tiếp xúc với mặt đường giúp xe lướt nhanh.

+ Các thông số của dòng xe đạp cuộc được tính theo đơn vị cm hoặc mm (Ví dụ: Vành xe 700C (700mm), Khung xe 50cm…)

Hình ảnh của xe đạp đua (Road bike) thường gắn liền với các giải đua xe đạp trong và ngoài nước như Cúp truyền hình hay giải đua xe đạp nổi tiếng thế giới Tour de France.

Ưu điểm: Lợi thế duy nhất của xe đạp đua là tốc độ cao khi di chuyển trên con đường bằng phẳng. Xe có độ trớn cao nên người sử dụng ít mất sức hơn khi đi ở tốc độ cao.

Nhược điểm: Xe được thiết kế với những chất liệu nhẹ và khá là yếu so với xe đạp địa hình nên không sử dụng được cho những đoạn đường gồ ghề, nhiều ổ gà, đá dăm. Lốp và vỏ xe khá nhỏ và mỏng nên dễ bị rách hoặc xì khi gặp chướng ngại vật. Bộ khung được thiết kế thanh mảnh nên kém hiệu quả khi đi trên những đoạn đường xấu, gập ghềnh.

2. Xe đạp địa hình, tên tiếng Anh là Mountain Bike, ở Việt Nam được gọi là xe đạp leo núi hoặc xe đạp MTB.

Nhắc tới từ địa hình chắc hẳn không còn xa lạ gì với mọi người rồi phải không, bạn sẽ nghĩ ngay tới đèo núi, dốc đá hay đường ghồ ghề khó đi… Đây là môn thể thao đòi hỏi sức mạnh, khả năng xử lý nhanh, linh hoạt, là môn thể thao dành cho những người thích phiêu lưu mạo hiểm, ưa cảm giác mạnh.

Đặc điểm của dòng xe này là:

+ Khung sườn xe đạp to, có phuộc (Fork) nhún giảm xóc trước và sau, một số loại chuyên đổ đèo hay đi địa hình nguy hiểm thường có lắp thêm giảm xóc ở phần giữa xe để giúp giảm chấn động tác động lên người điều khiển.

+ Trọng lượng xe khá nặng so với dòng xe road, bánh xe to hơn và nhiều gai. Ghi đông được thiết kế thẳng và chắc chắn.Thiết kế dòng xe khỏe khoắn, mạnh mẽ nên được sử dụng khá phổ biến. Dù tốc độ trên phố không bằng Road bike nhưng dòng xe đạp địa hình này chạy được trên mọi địa hình, linh hoạt và tiện dụng hơn nên nó được ưa chuộng nhiều hơn.

+ Các thông số của xe được tính theo đơn vị inch (Ví dụ: Vành xe 26/27.5 inch, Khung xe 17 inch…) 1 inch = 2,54 cm

Ưu điểm: Dễ sử dụng, độ an toàn cao, độ ma sát với mặt đường lớn nên chạy tốt trên các địa hình gồ ghề và dốc, lốp xe dày nên hạn chế được việc xịt lốp giữa đường. Ghi đông thẳng nên người điều khiển có thể ngồi thẳng lưng, giảm mỏi hơn tư thế cong người của chiếc xe đạp cuộc (Road Bike).

Nhược điểm: Tốc độ không cao khi di chuyển trên đường phố. Trọng lượng tương đối nặng, bánh xe to nên khi chạy trên đường bằng sẽ có tốc độ chậm và gây tốn sức cho người sử dụng. 

Phân loại: xe đạp MTB được chia thành 03 loại chính, Loại thứ nhất là Cross Country - XC Bike hay còn gọi là xe Băng đồng (Dòng xe giá rẻ hơn được yêu thích nhất bởi thiết kế dễ lái, khung trung bình nhỏ, 1 phuộc trước phù hợp đi đường bình thường như đường phố, đường làng hay leo dốc nhẹ, đây là dòng xe được ưa chuộng nhất cho những người tập thể dục, thể thao). Loại thứ hai là xe Leo núi - Trail, All-Mountain, Free-ride bike (Dòng xe giá trung bình với thiết kế khung vừa, dùng 1 đến 2 phuộc dành cho đường khó, thuộc dòng xe chuyên leo hoặc đổ đèo.) Dòng xe thứ 3 là xe Downhill hay còn gọi là xe chuyên đổ đèo (Dòng xe giá cao chuyên đổ đèo hoặc đi cung đường cực xấu với thiết kế khung to chắc chắn sử dụng từ 2 đến 3 phuộc)

3. Xe đạp hỗn hợp

Xe đạp hỗn hợp là một trong những dòng xe đạp thể thao phổ biến cùng với xe đạp đua và xe đạp địa hình. Là sự kết hợp giữa Road và MTB, xe có thiết kế đa năng nên sử dụng được ở cả đường bằng phẳng và đường địa hình, với khung thanh mảnh nhưng chắc chắn, lốp rộng vừa phải đảm bảo độ êm ái, vì thế dòng xe này là lựa chọn tốt để đi trong thành phố với tốc độ cao và thoải mái. Do sở hữu ưu điểm của cả hai loại xe trên mà chiếc này sẽ đi nhanh hơn xe đạp MTB trên những cung đường ngắn và bằng phẳng, lại có thể dễ dàng vượt qua những đoạn đường xấu. Vành xe được tính theo Inch hoặc Cm tùy theo mỗi hàng quyết định.

Ưu điểm: Tiện dụng và đa di năng, phù hợp với nhu cầu thể thao hoặc sử dụng hằng ngày. Khoảng cách tâm của 2 bánh trước & sau lớn giúp cho thế ngồi thoải mái. Khoảng cách từ pedal đến túi đựng đồ ở baga sau không bị vướng chân khi đạp, có cấu tạo giúp người đi không tốn sức. Thiết kế nhiều vị trí để lắp thêm phụ kiện, rất thích hợp để đi Phượt đường dài. Góc cổ hẹp, tuy tăng tốc kém hơn Road Bike nhưng lại dễ điều khiển và rẽ ngoặt. Trọng lượng nhẹ, dễ dàng xử lý, có thể vượt qua các chặng đường gồ ghề song vẫn đạt được tốc độ cần thiết. 

Nhược điểm: Không nhanh bằng xe Road và không chinh phục được những cung đường gồ ghề như xe đạp MTB. Dòng xe này nặng hơn xe Road nhưng lại nhẹ hơn xe MTB, an toàn hơn xe Road nhưng không bằng xe MTB. Không phải là lựa chọn thích hợp để leo núi hoặc chinh phục các địa hình khó khăn, mặc dù thiết kế tương đối tối ưu. Tùy theo nhu cầu sử dụng mà xe đạp hỗn hợp được chia thành 02 loại như sau:

Hybrid bike (Hỗn hợp):

Dòng này là sự kết hoàn hảo giữa 02 loại xe MTB và ROAD nên xe sẽ thường được trang bị Fork trước có nhún hoặc không nhún, các thông số trên sẽ cũng sẽ được tùy chọn theo cm hoặc inch tùy thuộc vào thiết kế của nhà sản xuất, ghi đông thẳng, không có chắn bùn.

Nếu chiếc xe thiên về đi đường Road thì nó sẽ cỡ lốp trung bình và trang bị Fork đơ không nhún. Nếu chiếc xe thiên về đi đường hỗn hợp thì nó sẽ có cỡ lốp trung bình lớn và trang bị Fork có nhún ở phía trước. 

Tuoring bike (Xe đạp đường trường)

Đây là dòng xe đạp hỗn hợp nhưng có hơi hướng thiên về Road nhiều hơn nên xe thông thường sẽ được trang bị ghi đông cong, cánh bướm hoặc tay thẳng để có nhiều tư thế cầm lái, đùi đĩa lớn giúp chạy nhanh, yên xe to ngồi thoải mái, có lắp chắn bùn để đi trong nhiều điều kiện thời tiết. 

Dòng này có thiết kế giúp cho người lái có được một tư thế ngồi thoải mái nhất khi đi trên đường Road, vì vậy người sử dụng có thể ngồi trên xe đạp di chuyển lâu hơn nên quãng đường đi cũng sẽ dài hơn. Rất thích hợp đi phượt, đường dài.

4. Xe đạp Triathlon (3 môn phối hợp: Bơi, đạp xe, chạy bộ) - Xe Đạp Time Trial (Cá nhân tính giờ)

Khác với các loại xe đạp phổ thông như xe đạp địa hình, xe đạp đường trường hay xe touring, các vận động viên cần phải sử dụng một loại xe đạp chuyên dụng dành riêng cho các cuộc thi 3 bộ môn phối hợp (Bơi - Đạp - Chạy). Các dòng xe đạp Triathlon thường tập trung rất nhiều vào khí động học (Tối ưu lực cản của gió), tư thế ngồi gia tăng hiệu suất đạp của VĐV, tính tiện dụng, độ thoải mái để chạy đường dài cho các vận động viên, đặc điểm nhận dạng rõ ràng nhất ở các dòng xe đạp Triathlon với các mẫu xe đạp khác đó chính là tay nghỉ của xe hay còn gọi là Aerobar. Đúng như tên gọi tay nghỉ, ghi đông được thiết kế để các vận động viên có thể dễ dàng tỳ phần cẳng tay đến cùi chỏ xuống xe để tạo cảm giác thoải mái khi đạp hàng trăm cây số.

Ưu điểm: Lợi thế duy nhất của xe đạp Triathlon là xe có thiết kế giúp người sử dụng đạt được tốc độ cao nhất trong một quãng đường dài khoảng 180km của bộ môn Triathlon. 

Nhược điểm: Chỉ sử dụng cho những đoạn đường bằng phẳng & không sử dụng được cho những đoạn đường gồ ghề, nhiều ổ gà, đá dăm. Lốp và vỏ xe khá mỏng nên dễ bị rách hoặc xì khi gặp chướng ngại vật. 

5. Xe đạp gấp, Tên tiếng Anh là Folding bike hay gọi là xe đạp gấp gọn.

Được thiết kế theo cơ chế thông minh và đơn giản, xe đạp gấp có tính năng sử dụng linh hoạt, gọn nhẹ, có thể xếp lại để tiết kiệm không gian. Xe phù hợp để di chuyển trong đô thị, những đoạn đường ngắn & trung bình. Thích hợp đi dã ngoại, du lịch hoặc đi công tác khi bỏ thêm xe đạp vào trong cốp xe hoặc đi máy bay vẫn có thể tập thể dục.

6. Fixed Gear bike (Hay còn gọi là Fixie) - Xe đạp không phanh

Là loại xe đạp có cấu tạo tối giãn các chi tiết, hoàn toàn không có phanh, đề hay chắn bùn, baga hay chân chống. Điểm độc đáo của Fixed Gear là có thể sử dụng các loại ghi đông khác nhau tùy theo địa điểm hay phong cách lái. Xe chuyển động nhờ dây xích nối giữa líp và đùi đĩa, do đặc trưng của líp là bánh răng chết nên người chơi có thể phanh xe dựa trên nguyên tắc đạp ngược xe để đi lùi hoặc không đạp để dừng lại mà không chạy tiếp theo quán tính như xe thường. Là 1 chiếc xe cá tính, màu sắc bắt mắt và thời trang.

7. BMX Bike - Xe đạp biểu diễn là dòng xe cũng có các bộ phận giống xe đạp thông thường nhưng kích thước khá nhỏ gọn, đầu xe và phanh có thiết kế khá đặc biệt cho các màn nhào lộn, thực hiện những pha biểu diễn mạo hiểm. Loại xe này thường dành cho các bạn trẻ thích môn thể thao cảm giác mạnh.